EKO - Kardiyografi

Ekokardiyografi

Ekokardiyografi ses dalgalarını kullanarak kalp yapılarını değerlendirmemiz yarayan bir ultrason yöntemidir. Ultrason yöntemi olduğu için tamamen zararsız bir yöntemdir. Gebeliğin tüm dönemlerinde uygulana bilmektedir. Hatta Fetal ekokardiyografi ile anne karnındaki bebeğin bile kalbi değerlendirilebilmektedir.

Ekokardiyografi standart kalp değerlendirmesinde 2 boyutlu ve 3 boyutlu ekokardiyografinin yanı sıra kalp kapaklarındaki kaçakların değerlendirilmesi için renkli doppler ekokardiyografi ve doppler ekokardiyografi kullanılmaktadır. Öncelikli olarak kalbin odacıklarının ve ana yapıların boyutları büyüme veya anormal genişlemelerin olup olmadığı ve kalbin kanı pompalama performansı (ejeksiyon fraksiyonu (EF)) ölçülür. Kalp kaslarının nasıl çalıştığı, vücuda nasıl kan pompaladığı detaylı bir şekilde incelenir. Doppler ve renkli Doppler eko ile de kanın ejeksiyonu sırasında kalp kapaklarından kanın geri kaçıp kaçmadığı ve kanın geçişini zorlaştıran daralmalar veya yapısal değişikliklerin olup olmadığı değerlendirilir. Her kalp kapağı ile ilgili detaylı ölçümler rapor edilir. Kalp deliklerine bağlı anormal akımlar tespit edilir.

Eko ile Hangi Hastalıkların Tanısı Konur?

Hastanın kalp damar tıkanıklığı kalp krizi öyküsü varsa kalp duvarlarının kasılmasında anormallik olan bölgeler değerlendirilir. Kalp hasarına bağlı anevrizma dediğimiz balonlaşmalar olup olmadığı incelenir. Sadece kap kasları ve kapakçıklar değil aynı zamanda kalp zarlarında iltihap veya sıvı birikimi olup olmadığı değerlendirilir. Sebebi bilinemeyen ateş vakalarında kalp enfeksiyonu olup olmadığı yine eko ile ilgilidir.

Aort dediğimiz vücudun ana atar damarına dair aort genişlemesi, doğuştan aort daralması (koartasyonu) hastalığın teşhisi yıllık takipleri cerrahi zamanlamasında yine en temel test ekokardiyografidir. Bazı hastalarda aort ile akciğer damarı arasında doğumdan kaynaklanan açıklık olması (Patent duktus arteriozus) durumunda ekokardiyografi ile değerlendirilmektedir. Eko ile kalpten çıkan ana damarlarda ki yırtılma ve diseksiyonlar da ortaya çıkarılır. Böylece acil şartlarda hayati öneme sahip ameliyatların erkenden yapılmasına olanak verir.

Bayılma şikayetiyle gelen hastalarda hipertrofik kardiyomiyopati denilen kalp kası hastalığı benzer şekilde aritmojenik sağ ventrikül displazisi ve aort darlığı gibi pekçok bayılmaya sebep olabilecek durumların ayırımı eko ile yapılmaktadır.

Nefes darlığı ile gelen hastalarda kalp yetersizliği, kalp kapak hastalığı akciğer damar tansiyonu (pulmoner hipertansiyon) ve kalp kası hastalıklarını ayırımının yapılması. KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalığı) hastalarında sağ kalp büyümesi ve pulmoner hipertansiyon gelişiminin değerlendirilmesi, akciğerleri tutan romatizmal hastalıklarda pulmoner arter basıncının yıllık kontrolü için oldukça önemli bir tetkiktir.  Akciğer embolisi şüphesi olan hastalarda eko yardımcı yöntemdir. Ayrıca akciğere pıhtı atan hastalarda pıhtı eritici ilaçlarının kullanımına da eko sonucuna göre karar verilmektedir.

Gebelerde nefes darlığının değerlendirilmesinde gebeliğin sebep olduğu yapısal kalp değişikliklerinin belirlenmesi hali hazırda kalp hastalığı olan gebelerin takibinin yapılmasında radyasyon içermemesi nedeniyle en önemli tetkiktir.

Kalpte 4 adet kapakçık vardır. AORT, MİTRAL, TRİKÜSPİD VE PULMONER kapaktır. İşte bu 4 kapakçığın DARLIK ve/veya YETMEZLİKLERİ eko ile ortaya konur. Kapak hastalıklarının derecesinin belirlenmesi yanı sıra sebeplerinin tespiti açısından da eko önemlidir. Özellikle romatizmal olanlar tanınması önemlidir. Romatizmal kapak hastalarında enfektif endokardit denilen kapak iltihabının önlenmesi için koruyucu antibiyotikler verilmektedir. Kapak hastalarında tanının yanı sıra hastalığın ilerlemesinin takibi ve ameliyat zamanın belirlenmesi içinde eko çok önemlidir. Kalp kapak hastalarının pek çoğu; nefes darlığı, çabuk yorulma, bayıla yazma/bayılma ve bazen de g. Ağrısı ile gelir. Bazen de ilk belirti ayak bileklerinde şişliktir. Bu şikayetleri olan hastalar detaylı eko incelemesinden geçirilir. Burada dikkat edilmesi gereken konu; Kalp ve kapak incelemesi sonrası detaylı raporun alanında uzmanlaşmış kardiyoloji doktorlarınca düzenlenmesidir. Hastaya rapor vermeksizin ilerleme yok denilip hastanın gönderilmesi takip açısından büyük eksikliktir. Benzer şekilde kalp kapağı değişmiş hastaların kapakları şikayetleri olmada yıllık eko ile değerlendirilmeli kapak ölçümlerini içeren eko raporu hastaya verilmelidir

Felç geçiren hastaların değerlendirmesinde de eko yine çok önemlidir. Çünkü yaş grubuna göre kalp kökenli embolik inmeler tüm felçlerin üçte birini oluşturmaktadır. Felçli bir hastada eko ile kalp içindeki pıhtı olup olmadığı, kalp kapaklarında iltihaplı parçalar ( vejetasyon), doğuştan kalp deliği (PFO) ve emboliyle giden miksoma gibi kalp tümörlerinin varlığı araştırılır.

Onkoloji hastalarında kemoterapilerin kalbe verdiği zararın değerlendirilmesi kemoterapiye devam edilip edilmeyeceği, radyoterapiye bağlı kalp kası ve kalp zarlarında hasar tespiti için eko kullanılmaktadır.

Hastaların spora elverişliliklerinin değerlendirilmesi pilotluk gibi özel mesleklere uyguluk, ailesinde kalp kası hastalığı ve genç yaşta ani ölüm öyküsü olanların ve doğumsal kalp hastalığı olan anne babaların çocuklarının taranması için eko en temel testtir.

İleri ekokardiyografi teknikleri

• Tranözafagial eko (TEE)(endoskopik Eko)

Kalp rahatsızlığı olan hastalarda daha ileri tanı için TEE (transözafagial eko kardiyografi) gerekmektedir. TEE işleminde hastalarımız uyutularak endoskopi işlemine benzer bir yöntem kullanılarak kalp incelenmektedir.

Eko cihazlarının kalitesinin artmasıyla beraber görüntüleme işlemi daha da kaliteli bir şekle dönüşmüştür. Bu cihazlar sayesinde kalp fonsiyonları 3 boyutlu olarak incelenebilmektedir. Özellikle transtorasik ekonun yetersiz kaldığı durumlarda TEE işlemi yapılmaktadır. Kalp kapaklarının enfeksiyonunun tanısında ve hasarın detaylı tespitinde, kalp kapak kaçaklarının tamire uygunluğunu değerlendirilmesinde ve ritim bozukluğu olan/felç geçiren hastalarda kalpte pıhtı olup olmadığını göstermede ve PFO/ASD denilen kalbin kulakçıkları arasındaki deliklerin tespitinde ve kapatma yönteminin belirlenmesinde ve aort yırtılması şüphesinde halen en önemli yöntemdir. Ayrıca kapak tamiri yapılan hastalarda ameliyat sırasında tamirin başarısının değerlendirilmesinde gerekirse kapak değişimine karar vermede ameliyathanede kullanılmaktadır. Kalp kapağı değişmiş hastalarda bazen daha detaylı değerlendirme içinde TEE gerekmektedir.

• Stres Ekokardiyografi:

Koroner arter hastalığı şüphesinde efor testine göre daha ileri bir yöntemdir. Kalp ilaçlarla veya bisiklet çevirmekle yorulur test öncesi, kalbin tam yorulduğu sırada ve sonrasında dinlenme fazlarında görüntüler alınır ve birbirleriyle kıyaslanır. Kalp yorulunca kalbin belli bölgeri kan pompalamaya yeterince eşilik etmiyorsa o bölgelerde kan dolaşımına engel olan tıkanıklıktan şüphelenilir. Yine stenti olan hastaların değerlendirilmesinde de yer yer kullanılmaktadır. Kalp EKG’sinde dal bloğu denilen ileti bozukluğu olan veya efor yapamayacak hastaların kalp damar tıkanıklığı ihtimalinin belirlenmesinde önemli bir eko türüdür.

Kontrast ekokardiyografi:

Serum fizyolojik ve havanın birbiriyle muamelesi sonrası elde edilen kontrast madde ile kalp delikleri araştırılmaktadır. Özellikle emboli odağı bulunamayan genç hastalarda PFO tanısında değerlidir.

Miyokardiyal kontrast ise kalp sınırlarının belirlenmesi kalp kaslarının fonksiyonlarının belirlenmesi kalp krizi sonrası canlılığın belirlenmesinde değerli özel eko teknikleridir.

Ekokardiyografi yurt dışında kardiyovaküler görüntüleme altında bir yal dal olarak ilerlemesine karşın ülkemizde maalesef hakettiği yerdedeğildir. EKO teknikerliği diye yurt dışında bölümler mevcutken ülkemizde henüz legal olarak tanımlanmış bir meslek değildir.